Saturday, 30 November 2024

भारतीय संविधानाची मूल्य व्यवस्था ही आदर्श मूल्य व्यवस्था - डॉ.रविनंद होवाळ

 


कोल्हापूर, दि.30 नोव्हेंबर - भारतीय संविधानाची मूल्य व्यवस्था ही आदर्श मूल्य व्यवस्था आहे.यासाठी आपणांस फक्त अभिमान बाळगून चालणार नाही तर प्रत्यक्षात कसे उतरवता येईल ते पहाणे गरजेचे आहे, असे प्रतिपादन पुणे येथील विचारवंत डॉ.रविनंद होवाळ यांनी आज येथे केले.

शिवाजी विद्यापीठाच्या सामाजिक समावेशन अभ्यास केंद्र, डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर संशोधन विकास केंद्र आणि राष्ट्रीय सेवा योजना यांच्या संयुक्त विद्यमाने आयोजित भारतीय संविधान अमृतमहोत्सव सप्ताह समारोप समारंभामध्ये ''भारतीय संवैधानिक मूल्ये'' या विषयावर विशेष व्याख्यानाचे आयोजन विद्यापीठाच्या मानव्यशास्त्र सभागृहामध्ये करण्यात आले होते. त्यावेळी प्रमुख व्याख्याते म्हणून डॉ.होवाळ बोलत होते.

डॉ.रविनंद होवाळ पुढे बोलताना म्हणाले, मानवी जगाच्या लाखो वर्षांच्या इतिहासामध्ये जगातील कोणत्याही राजकीय व्यवस्थेने जगातील कोणत्याही मानवी समुहाला दिलेले नाही इतके मोठे अधिकारी संविधानाद्वारे आपल्याला प्राप्त झालेले आहेत.भारत देश स्वतंत्र झाल्यानंतर जगातील अनेक मोठे लोक भारतामध्ये लोकशाही पध्दती कशी राबविली जाईल याबाबत साशंक होते. भारतीयांनी संविधानाचा स्विकार केल्यानंतर लोकशाही सशक्त होवून देश प्रगतीपथावर कार्यरत झालेला आहे.  प्राचीन भारतामध्ये लोकशाहीचे पाळेमुळे रूजलेली आहेत.त्यामुळेच आज आपण 75 वर्षांचा कालावधी पाहू शकत आहोत.माणूस ज्या प्रकारचे मूल्य स्विकारतो त्या प्रकारच्या तत्वप्रणालीचा तो स्विकार करतो आणि त्याचे संस्कार लोकशाहीवर करतो.नकारात्मक गोष्टी नष्ट करून सकारात्मक गोष्टींचा स्विकार करण्यासाठी भारतीयांनी संवैधानिक मूल्ये स्विकारले पाहीजे.समाजवाद याचा अर्थ समाजाचे जे उत्पन्न आहे ती समाजाच्या मालकीचे असतील ती खाजगी मालकीचे नसतील.समाजवाद हे संविधानामध्ये अंतर्भूत होते त्याचे प्रगटीकरण झालेले नव्हते.अद्यापही संविधानाचा प्रचार आणि प्रसार म्हणावा तितका झालेला नाही.याची जबाबदारी फक्त विद्यापीठांची, शैक्षणिक संस्थानांचीच आहे असे नाही तर समाजातील प्रत्येक घटकांची जबाबदारी आहे.स्वातंत्र्य, समता, बंधुता ही तीन तत्वे फार महत्वाची आहेत, जी घटनाकारांनी दिलेली आहेत.आपली मूल्य व्यवस्था खूप चांगली आहेत ती आपण सर्व भारतीयांनी जोपासली पाहिजे.एकाची मालकी संपुष्टात आली की दुसऱ्याची मालकी येण्याची शक्तता होती ती मोडीत काढण्याचे काम घटनाकारांनी केलेले आहे. लोकांच्या जीवनपध्दतीमध्ये सकारात्मक बदल घडविणे हे संविधानामुळे शक्य झालेले आहे. देशातील प्रत्येक नागरिकाला न्याय मिळाला पाहिजे यासाठी आपण संविधानाचा स्विकार केला आहे. भारतीय संविधानाने न्याय प्रस्थापित करण्यासाठी अनेक तरतुदी केलेल्या आहेत.देशाचे संविधान सर्वोच्च ठेवले तर देशाची प्रगती साध्य करणे शक्य होईल.आपण आपल्या छावण्या विसरजीत करून त्याचे समूहामध्ये रूपांतर केले तर आपल्या देशाचे संविधान अमृत राहील.

याप्रसंगी प्र-कुलगुरू डॉ.प्रमोद पाटील मनोगत व्यक्त करताना म्हणाले, आपल्या देशाचे सामर्थ्य विविधतेतील एकतेमध्ये दिसून येते आणि हे बळ संविधानामधून प्राप्त झालेले आहे.त्यामधील प्रत्येक शब्दाचा अर्थ समजावून घेतला पाहिजे. संविधानामधील भारत निर्माण करण्यासाठी तरूणांनी समाजामध्ये संविधानाप्रती जागृकता निर्माण केली पाहिजे.संविधानाचा स्विकार आणि संचित आपल्यामध्ये सखोल रूजला पाहिजे.

अध्यक्षीय मनोगतामध्ये बोलताना विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ.दिगंबर शिर्के म्हणाले, विद्यापीठामधील अधिविभाग आणि महाविद्यालयांमध्ये संविधानाचे वाचन सुरू करावेत.त्याचे चिंतन केले पाहिजे आणि अनुभवाने ते समजावून घेणे आवश्यक आहे.आपले संविधान कसे श्रेष्ठ आहे याची जाणीव आणि अनुभूती करून घेणे अत्यंत आवश्यक आहे.दररोजच्या जीवनामध्ये आपणांस संविधानाचा स्पर्श होतो याची जाणीव विद्यार्थ्यांना आणि समाजातील सर्व घटकांना झाली पाहिजे.वेगवेगळया उपक्रमांमधून संविधानाची जागृती सातत्याने झाली पाहिजे यासाठी सर्वांनी प्रयत्न केले पाहिजे.देशाची प्रगती हेच आपल्या सर्व छावण्यांचे ध्येय असले पाहिजे.देशातील सर्व नागरिक सुखी आणि समाधानी असले पाहिजे.


                    याप्रसंगी, संविधान साप्ताहानिमित्य आयोजित पोस्टर प्रदर्शन स्पर्धेमध्ये पारितोषिक प्राप्त विद्यार्थ्यांचा मान्यवरांच्या हस्ते सत्कार करण्यात आला.              प्रथम पारितोषिक श्रीमती मर्सी फर्नांडीस आणि श्रीमती पुण्यश्री रंजन, द्वीतीय पारितोषिक श्री.बनसी होवाळे आणि श्रीमती एैश्वर्या कदम तर तृतीय              पारितोषिक श्रीमती एैश्वर्या मरूतवर यांनी प्राप्त केले.    तदनंतर, मानव्य विद्याशास्त्र इमारतीच्या प्रांगणामध्ये राजाराम महाविद्यालयाच्या विद्यार्थ्यांनी            संविधानावर आधारित ऊर्जास्रोत निर्माण करणाऱ्या पथनाटयाचे सादरीकरणे केले.

 कार्यक्रमाचे स्वागत प्रास्ताविक वाणिज्य व्यवस्थापन विद्याशाखा अधिष्ठाता डॉ.श्रीकृष्ण महाजन यांनी केले.अविनाश भाले यांनी सूत्रसंचालन केले तर कुलसचिव डॉ.विलास शिंदे यांनी आभार मानले.यावेळी राष्ट्रीय सेवा योजना संचालक डॉ.तानाजी चौगुले, शिक्षणशास्त्र अधिविभागप्रमुख डॉ.चेतना सोनकांबळे, डॉ.प्रकाश कांबळे, डॉ.चंद्रकांत लंगरे, डॉ.कैलास सोनवणे, डॉ. के.एम.गरडकर, डॉ.विद्यानंद खंडागळे, उपकुलसचिव डॉ.विभा अंत्रेडी, डॉ.संजय कुबल, डॉ.गजानन पळसे, श्रीमती ॲड.अनुष्का कदम यांचेसह शिक्षक, विद्यार्थी-विद्यार्थिनी मोठया संख्येने उपस्थित होते.

------

शिवाजी विद्यापीठातील छत्रपती शिवाजी महाराज यांच्या

भव्य अश्वारुढ पुतळ्याचा सुवर्णमहोत्सव (सुवर्णमहोत्सवी वर्ष २०२४-२५)

 


शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर येथील छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा भव्य अश्वारुढ पुतळा उद्या, दि. १ डिसेंबर २०२४ रोजी अनावरणाचा सुवर्णमहोत्सव साजरा करीत आहे. या निमित्ताने या पुतळ्याची थोडक्यात माहिती...


युगपुरूष छत्रपती शिवाजी महाराज यांचा शिवाजी विद्यापीठासमोरील वर्तुळ उद्यानात बसविण्यात आलेला पूर्णाकृती अश्वारुढ पुतळा हा देशातील सर्वाधिक देखण्या शिल्पाकृतींपैकी एक आहे. कोल्हापूर शहराच्या अस्मितेचा मानबिंदू म्हणून हा पुतळा आणि त्यामागील शिवाजी विद्यापीठाच्या मुख्य प्रशासकीय भवन इमारतीकडे पाहिले जाते. शहरातील सर्वाधिक छायाचित्रे काढल्या जाणाऱ्या ठिकाणांपैकी असणारे हे एक महत्त्वाचे ऊर्जास्थान आहे.

हा पुतळा उभारण्यासाठी सन १९७० मध्ये वृत्तपत्रांतून जाहीर प्रकटीकरण देण्यात आले. त्यानुसार पुणे, मुंबई, दिल्ली, चेन्नई आदी ठिकाणच्या प्रख्यात शिल्पकारांनी पुतळ्याची मॉडेल्स विद्यापीठाकडे पाठविली. अंतिमतः पुण्याचे शिल्पकार श्री. बी.आर. खेडकर यांच्या मॉडेलची निवड करण्यात आली. अश्वारुढ पुतळ्याचे काम योग्य पद्धतीने होण्यासाठी खेडकरांनी पुण्याच्या रेसकोर्सवर धावणाऱ्या घोड्यांचे बारकाईने निरीक्षण केले. प्रथम कुलगुरू डॉ. आप्पासाहेब पवार यांनी पुण्यातील मिलीटरी प्रिपरेटरी स्कूलमध्ये एक घोडा आणि स्वार आणून त्यांच्याकडून प्रात्यक्षिके करवून घेतली. धावत्या घोड्याचा लगाम खेचल्यानंतर त्याची मान कशी असेल, मागील पायाचे स्नायू कोठे आणि कसे ताठर होतील, हे त्यांनी खेडकरांना दाखविले. त्याचप्रमाणे शिवरायांची भावमुद्रा, आभूषणे, पोषाख आदींविषयीही सूचना केल्या. सन १९७१मध्ये प्रत्यक्ष पुतळ्याच्या कामास सुरवात होऊन तीन वर्षांत पुतळा पूर्ण झाला. पुतळ्याचे विविध भाग पुण्याहून आणून ते जोडण्याचे काम खेडकर यांनी पुढील दोन महिन्यांत पूर्ण केले. पुतळ्याच्या चौथऱ्याचे काम कांचीपुरम् येथील डॉ. अमरेंद्र कुमार यांनी केले असून त्यासाठीचा गुलाबी ग्रॅनाईट दगड आंध्र प्रदेश, तमिळनाडूमधून आणण्यात आला. तमिळनाडूमधून कारागीर आणून चौथऱ्याचे काम करण्यात आले आहे.

या पुतळ्याच्या उभारणीसाठी कोल्हापूर जिल्ह्यातील भोगावती, दूधगंगा-वेदगंगा, कुंभी-कासारी, वारणा आणि पंचगंगा या सहकारी साखर कारखान्यांचे ऊस उत्पादक शेतकरी सभासद यांच्यासह विद्यापीठाचे विद्यार्थी, प्राध्यापक, कर्मचारी आणि नागरिक यांनी उदारहस्ते देणगी दिली. कारखान्यांनी प्रत्येकी रु. ६०,००० आणि विद्यार्थी, शिक्षक  व नागरिकांकडून रु. ६६,५९० अशी एकूण रु. ३,६६,५९० इतकी देणगी प्राप्त झाली. त्या देणगीतून हा पुतळा उभारण्यात आला आहे.

 पुतळ्याची थोडक्यात माहिती

पुतळ्याचा अनावरण दिनांक: १ डिसेंबर १९७४ (शिवशक ३०१, कार्तिक व।। २ शके १८९६)

हस्ते: मा. ना. श्री. यशवंतराव बळवंतराव चव्हाण, तत्कालीन परराष्ट्र मंत्री, भारत सरकार

शिल्पकार: बी.आर. खेडकर, पुणे

केवळ पुतळ्याची उंची: १८ फूट ६ इंच

चौथऱ्याची उंची: १८ फूट

चौथऱ्यासह पुतळ्याची एकूण उंची: ३६ फूट ६ इंच­­

पुतळ्याची लांबी: २० फूट

पुतळ्याचे वजन: आठ टन (संपूर्णपणे ब्राँझ धातूमधील घडण)

पुतळ्याभोवतीच्या वर्तुळ उद्यानाचे क्षेत्रफळ: २.१३ एकर


Shivaji University, Kolhapur

Full-figured equestrian statue of Chhatrapati Shivaji Maharaj

(Golden Jubilee Year 2024-25)

 

The full-figured equestrian statue of the Great Chhatrapati Shivaji Maharaj installed in the circular garden in front of Shivaji University is one of the most finest and handsome sculptures in the country. The statue and the main administrative building of Shivaji University behind it are seen as the main attraction and focal point of Kolhapur city's identity. It is one of the most photographed places in the city and is an important energy centre to the visitors, especially the youth.

In the year 1970, a public announcement was made through newspapers to erect this statue. Accordingly, famous sculptors from Pune, Mumbai, Delhi and Chennai sent models of the statue to the university. Finally, Pune's architect Mr. B.R. Khedkar's model was selected. Mr. Khedkar closely observed the horses running at Pune's racecourse to ensure that the equestrian statue was done properly. First Vice-Chancellor Dr. Appasaheb Pawar brought a horse and rider to the Military Preparatory School in Pune and took demonstrations from them. He showed Khedkar how the neck of a running horse would be when the reins were pulled, where and how the hind leg muscles would tense up. Similarly, instructions were also given about Chh. Shivaji Maharaj's attitude, ornaments, clothes etc. The actual work on the statue started in 1971 and it was completed within three years. Mr. Khedkar brought the statue in parts and joined them here at University, completing work within next two months. The statue's base work was done by Dr. Amarendra Kumar from Kanchipuram. The pink granite stone required for it was brought from Andhra Pradesh and Tamil Nadu. Workers from Tamil Nadu were brought specially for this base work.

Students, faculty, staff of the University and people generously donated for the construction of this statue along with sugarcane farmer members of Bhogavati, Dudhganga-Vedganga, Kumbhi-Kasari, Warna and Panchganga cooperative sugar mills in Kolhapur district. Each Factory paid Rs. 60,000 and staff and common people paid Rs. 66,590 taking the total donation amount to Rs. 3,66,590. This statue is erected from this donation.

 

Information of Statue

Statue Unveiling Date: 1 December 1974 (Shivashak 301, Karthik Vadya 2 Shake 1896)

At the hands of: Hon. Shri. Yashwantrao Balwantrao Chavan, the then Foreign Minister, Government of India

Height of statue: 18 feet 6 inches

Base height: 18 feet

Total height of statue with base: 36 feet 6 inches

Length of statue: 20 feet

Weight of Statue: Eight Tons (Completely Cast in Bronze)

Sculptor: (Late) B.R. Khedkar, Pune

Area of ​​circular park around the statue: 2.13 acre