शिवाजी विद्यापीठास रोटरी समाज सेवा पुरस्कार प्रदान

पुरस्काराची उंची वाढली: श्रीनिवास मालू

कोल्हापूर, दि. २६ मे: दक्षिण महाराष्ट्राचे एक महत्त्वाचे शैक्षणिक केंद्र असलेल्या शिवाजी विद्यापीठाला 'रोटरी समाज सेवा पुरस्कार' प्रदान करण्यात आल्याने खरे तर या पुरस्काराचीच उंची वाढली आहे, असे गौरवोद्गार रोटरी डिस्ट्रीक्ट गव्हर्नर श्रीनिवास मालू यांनी आज येथे काढले.

रोटरी क्लब ऑफ कोल्हापूर आणि रोटरी समाजसेवा केंद्र यांच्या संयुक्त विद्यमाने शिवाजी विद्यापीठास 'रोटरी समाज सेवा पुरस्कार २०१५-१६' श्री. मालू यांच्या हस्ते प्रदान करण्यात आला. विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे यांनी हा पुरस्कार स्वीकारला. मानपत्र, ५१ हजार रुपयांचा धनादेश, शाल व श्रीफळ असे पुरस्काराचे स्वरुप होते. राजाराम महाविद्यालयाच्या श्री. यशवंतराव चव्हाण सभागृहात हा कार्यक्रम झाला.

यावेळी विद्यापीठाचे बीसीयुडी संचालक डॉ. डी.आर. मोरे, प्रभारी कुलसचिव डॉ. व्ही.एन. शिंदे, परीक्षा नियंत्रक महेश काकडे, ग्रंथपाल डॉ. नमिता खोत उपस्थित होते.

श्री. मालू यांनी शिवाजी विद्यापीठाने गेल्या ५० वर्षांत या विभागाच्या शैक्षणिक प्रगतीमध्ये दिलेल्या योगदानाचा गौरवपूर्ण उल्लेख केला. ते म्हणाले, रोटरी गेल्या दहा वर्षांपासून समाज सेवा पुरस्कार देत आहे. त्यामध्ये समाजाच्या विविध क्षेत्रात योगदान देणाऱ्या व्यक्ती आणि संस्थांना गौरविण्यात आले आहे. शिवाजी विद्यापीठानेही आपल्या शैक्षणिक प्रगतीचा आलेख सातत्याने उंचावत ठेवला. राज्यात सर्वाधिक सीजीपीए गुणांकनासह नॅकचे 'अ' मानांकन, केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाच्या एनआयआरएफ रँकिंगमध्ये देशात २८वे, तर राज्यात अकृषी विद्यापीठांत पहिले स्थान पटकावण्याची महत्त्वपूर्ण कामगिरी विद्यापीठाने बजावली. ती या विद्यापीठावर प्रेम करणाऱ्या प्रत्येकासाठी अतिशय अभिमानाची बाब आहे. आपल्या ग्रामीण विभागाच्या प्रगती व उन्नतीमधील विद्यापीठाचे योगदान लक्षात घेऊन या पुरस्कारासाठी यंदा विद्यापीठाची निवड करण्यात आली.

शिवाजी विद्यापीठाच्या वतीने पुरस्कार स्वीकारून कुलगुरू डॉ. शिंदे यांनी विद्यापीठाच्या प्रगतीमध्ये मोलाचे योगदान देणारे शिक्षक, अधिकारी, कर्मचारी, विद्यार्थी, संलग्नित महाविद्यालये, संबंधित घटक आणि विद्यापीठावर प्रेम करणारे नागरिक या सर्वांना हा पुरस्कार समर्पित करीत असल्याचे सांगितले. शिवाजी विद्यापीठाला गेल्या ५० वर्षांत प्रदान करण्यात आलेला हा पहिलाच समाजसेवा पुरस्कार असल्याने याचे मोल खूप मोठे असल्याचे सांगून कुलगुरू डॉ. शिंदे म्हणाले, केंद्रीय मनुष्यबळ विकास मंत्रालयाच्या एनआयआरएफ रँकिंगच्या निर्धारणामध्ये विविध समाजघटकांत विद्यापीठाबद्दल काय भावना आहे, काय मत आहे, यासाठी १०० गुण होते. त्यात शिवाजी विद्यापीठाला ९० गुण मिळाले. रोटरीच्या समाज सेवा पुरस्कारामुळे या गोष्टीवर पुन्हा एकदा शिक्कामोर्तब झाले आहे, याचा विशेष आनंद आहे.

कुलगुरू डॉ. शिंदे यांनी रोटरीच्या निरपेक्ष भावनेतून सद्भावना निर्मितीच्या कार्याचे मनापासून कौतुक केले. 'मी'पणा सोडून 'आम्ही'पणाची भावना रुजविण्याबरोबरच रोटरीची समाजाप्रती समर्पणाची भावना खूप महत्त्वाची असल्याचे त्यांनी सांगितले. प्रेमाची भाषा जगभर विकसित करणारी रोटरी आता केवळ संस्था राहिली नसून एक चळवळ, प्रवाह बनली आहे, असे कौतुकोद्गारही त्यांनी काढले.

यावेळी रोटरी समाजसेवा केंद्राचे अध्यक्ष रामप्रताप झंवर यांनी केंद्राच्या उपक्रमांची माहिती दिली. प्रशांत मेहता यांनी मनोगत व्यक्त केले. रोटरी क्लब ऑफ कोल्हापूरचे अध्यक्ष मोहनभाई पटेल व जितेंद्र पार्टे यांनी स्वागत केले. अजिंक्य कदम यांनी प्रास्ताविक केले. डॉ. क्रांतीकुमार पाटील यांनी परिचय व मानपत्राचे वाचन केले. हरिषचंद्र शर्मा यांनी आभार मानले. मनिषा झेले यांनी सूत्रसंचालन केले.

कोल्हापूरचे पोलंडशी शैक्षणिक संबंध दृढ व्हावेत: कॉन्सुल जनरल लेझिक ब्रेंडा यांची अपेक्षा

Vice Chancellor Dr. Devanand Shinde welcomed Hon. Leszek Brenda,

Consul General of the Republic of Poland in Mumbai by offering a memento of Shivaji Univerity, Kolhapur

कोल्हापूर, दि. २६ मे: पोलंडचे कोल्हापूरशी सांस्कृतिक बंध जुळलेले आहेतच; ते आता शैक्षणिकदृष्ट्याही अधिक दृढ व्हावेत, यासाठी अवश्य प्रयत्न करू, अशी ग्वाही पोलंडचे भारतातील (मुंबई) कॉन्सुल जनरल लेझिक ब्रेंडा यांनी आज येथे दिली.

श्री. ब्रेंडा हे सध्या कोल्हापूर दौऱ्यावर आले असून त्यांनी आज शिवाजी विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे यांची सपत्निक भेट घेतली. त्यावेळी ते बोलत होते.

श्री. ब्रेंडा म्हणाले, दुसऱ्या महायुद्धाच्या कालखंडात कोल्हापूरच्या भूमीने अनेक पोलिश बांधवांना आसरा दिला. आमच्या अनेक पूर्वजांनी या भूमीवरच अखेरचा श्वास घेतला. त्यांच्या समाधीचे दर्शन घेत असताना केवळ कोल्हापूरवासीयच नव्हे, तर संपूर्ण भारतीय बंधूंविषयी अपार कृतज्ञतेची भावना मनी दाटून येते. कोल्हापूरशी असलेले हे जिव्हाळ्याचे संबंध शैक्षणिकदृष्ट्या अधिक दृढ करण्यासाठी विद्यापीठीय स्तरावर प्रयत्न करण्याची गरज आहे. विशेषतः इचलकरंजी येथील डीकेटीई अभियांत्रिकी महाविद्यालयातील वस्त्रोद्योगविषयक इनक्युबेशन केंद्राशी सहकार्यवृद्धीबाबत श्री. ब्रेंडा यांनी कुलगुरू डॉ. शिंदे यांच्याकडून अधिक जाणून घेतले.

कुलगुरू डॉ. शिंदे म्हणाले, पोलंडमधील महत्त्वाचे विद्यापीठ निवडून त्यांच्याशी कॉन्सुल जनरल यांनी संवाद घडवून आणण्यासाठी सहकार्य करावे. जेणे करून उभय देशांमध्ये शैक्षणिक बंध प्रस्थापित करणे सोयीचे जाईल. त्यासाठी शिवाजी विद्यापीठाकडून सर्वोतोपरी प्रयत्न केले जातील.

या प्रसंगी विद्यापीठाच्या इंटरनॅशनल अफेअर्स सेलचे समन्वयक डॉ. ए.व्ही. घुले, विजय गायकवाड उपस्थित होते.

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर सर्वश्रेष्ठ भारतीय: डॉ. नरेंद्र जाधव

कोल्हापूर, दि. २० मे:  भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांना केवळ दलितांचे नेते म्हणणे हा त्यांच्यावर अन्याय असून त्यांचे भारतीय समाजाप्रती एकूण राष्ट्रीय योगदान पाहता ते सर्वश्रेष्ठ भारतीय होते, असेच म्हणावे लागेल, असे प्रतिपादन ज्येष्ठ विचारवंत व अर्थतज्ज्ञ खासदार डॉ. नरेंद्र जाधव यांनी आज येथे केले.

शिवाजी विद्यापीठाच्या 'पुढारीकार पद्मश्री कै. डॉ. ग.गो. जाधव स्मृती व्याख्यानमाले'त 'महामानव डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचे राष्ट्रीय कार्य' या विषयावर ते बोलत होते. दसरा चौकातील शाहू स्मारक भवनात झालेल्या या कार्यक्रमाच्या अध्यक्षस्थानी कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे होते.

यावेळी व्यासपीठावर बिहार व त्रिपुराचे माजी राज्यपाल पद्मश्री डॉ. डी.वाय. पाटील, 'दै. पुढारी'चे संपादक पद्मश्री डॉ. प्रतापसिंह जाधव, व्यवस्थापकीय संपादक डॉ. योगेश जाधव उपस्थित होते.

डॉ. नरेंद्र जाधव म्हणाले, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर असे म्हणत की, मी प्रथमतः भारतीय आहे, नंतरही भारतीय आहे आणि अंतिमतःही भारतीय आहे. स्वतःच्या भारतीयत्वाविषयी इतक्या निसंदिग्धपणे आणि अभिमानपूर्वक प्रतिपादन करणारा नेता या देशात दुसरा झाला नाही. या तीव्रतर भारतीयत्वाच्या जाणीवेतून भारतीय राज्यघटनेची अमोल देणगी त्यांनी भारतीय समाजाला प्रदान केली, हे त्यांचे भारतीय समाजावर थोर उपकार आहेत, याची जाणीव आपण बाळगली पाहिजे. डॉ. आंबेडकर हे दलितांचे नेते, कैवारी होतेच, राज्यघटनेचे शिल्पकारही होते; पण, त्यापुढे जाऊन ते एक थोर विधिज्ञ आणि महत्त्वाचे म्हणजे सर्वश्रेष्ठ अर्थतज्ज्ञही होते. बाबासाहेबांनी कायद्याचा अभ्यास केला असला तरी त्यांचे सर्व प्रबंध आणि पदव्या अर्थशास्त्रातील आहेत. त्यामुळेच ते भारताचे सर्वश्रेष्ठ अर्थतज्ज्ञ असल्याच्या बैठकीला एक ठोस परिमाण आहे. भारतीय स्वातंत्र्याआधी आणि स्वातंत्र्यानंतरही त्यांच्या प्रत्येक संसदीय पदाला त्यांनी न्याय देताना सर्वसामान्य माणूस हाच समोर ठेवला होता. त्याच्या विकासाचे धोरण डोळ्यासमोर ठेवले होते.

डॉ. जाधव म्हणाले, जोपर्यंत अस्पृश्यता मानणार नाही, तोपर्यंत काँग्रेसमध्ये प्रवेश मिळणार नाही, अशी काँग्रेसचे सदस्य होऊ इच्छिणाऱ्या कार्यकर्त्यांना अट घाला, अशी थेट मागणी महात्मा गांधी यांच्यासमोर बाणेदारपणे ठेवून अस्पृश्यतेच्या प्रश्नाची तीव्रता त्यांना पटवून देणारे बाबासाहेब आणि महात्मा गांधी यांच्यात अस्पृश्यता निवारणाच्या प्रश्नाच्या सोडवणुकीच्या संदर्भातील भूमिकांमुळे वेळोवेळी राजकीय आणि तात्विक मतभेद उद्भवले. तरीही बाबासाहेबांचा भारतीय मंत्रीमंडळातील प्रवेश हा महात्मा गांधी यांच्या आग्रहामुळेच होऊ शकला, ही वस्तुस्थिती नाकारता येणार नाही. दोघांमधील संबंध कटुतेचे असले तरी, व्यक्तीपेक्षा देश मोठा हा संदेश देणारी कृती गांधीजींची राहिली, हे लक्षात घेतले पाहिजे.

डॉ. जाधव पुढे म्हणाले, १९२४ साली सार्वजनिक जीवनात प्रवेश केल्यापासून पुढे १९३५ पर्यंत हिंदू धर्माच्या चौकटीत राहून त्यात बदल घडविण्यासाठी बाबासाहेबांनी कसोशीने प्रयत्न केले. महाडचा चवदार तळ्याचा सत्याग्रह, नाशिकचा काळाराम मंदिर प्रवेश सत्याग्रह ही त्याची काही उदाहरणे. पण, तरीही अस्पृश्यांविषयी सवर्ण हिंदूंच्या काळजाला पाझर फुटत नाही, हे लक्षात आल्यानंतर मात्र बाबासाहेबांनी १९३५ साली येवला येथे धर्मांतराची घोषणा केली. पण, त्यानंतरही पुढे २१ वर्षे त्यांचे या विषयावरील चिंतन सुरूच राहिले. या कालावधीत त्यांनी जगातील जवळजवळ सर्व धर्मांचा चिकित्सक अभ्यास केला आणि १९५६मध्ये बौद्ध धम्माचा स्वीकार केला. बाबासाहेबांनी मृत्यूपूर्वी केवळ ५० दिवस आधी बौद्ध धम्माची दीक्षा घेतली. आपल्या पाच लाख अनुयायांनाही नागपूरच्या दीक्षाभूमीवर दीक्षा दिली. जगामध्ये झालेली धर्मांतरे ही एक तर तलवारीच्या धाकावर किंवा आमिषाच्या बळावर झाली आहेत. मात्र भारतात झालेले धर्मांतर केवळ बाबासाहेबांच्या एका शब्दावर शांतता व अहिंसेच्या मार्गाने झालेले जगातील एकमेव धर्मांतर असल्याचे त्यांनी सांगितले.

डॉ. जाधव पुढे म्हणाले, १९४२ साली एकीकडे महात्मा गांधी ब्रिटीशांना 'चले जाव'चा इशारा देत असताना दुसरीकडे बाबासाहेब ब्रिटीशांच्या मंत्रीमंडळात समाविष्ट होऊन स्वतंत्र भारताच्या विकासाची पायाभरणी करीत होते. कामगार, सार्वजनिक बांधकाम, ऊर्जा, पाटबंधारे या महत्त्वाच्या खात्यांची जबाबदारी बाबासाहेबांवर होती. आपल्या पाच वर्षांच्या कार्यकाळात त्यांनी देशातील पंधरा धरणांच्या कामांची सुरुवात केली. देशातील मोठ्या नद्या एकमेकींना जोडण्याची योजना त्यांचीच. देशातील जनतेला पिण्यासाठी, शेतीसाठी, उद्योगधंदे आणि जलप्रवास व जलपर्यटन यासाठी मुबलक पाणी मिळण्यासाठी त्यांनी योजना आखल्या. जलसाक्षरता मोहीम चालवली. वीजनिर्मितीशिवाय उद्योगधंदे वाढू शकत नाहीत आणि शेती उत्पादनही वाढू शकत नाही, म्हणून ऊर्जेच्या निर्मितीवर त्यांनी भर दिला. स्वतंत्र भारताच्या पहिल्या मंत्रीमंडळात कायदेमंत्री म्हणूनही त्यांनी राज्यघटना निर्मितीच्या कार्यात अमूल्य योगदान दिले. मसुदा समितीचे अध्यक्ष म्हणून त्यांनी अक्षरशः एकहाती कामकाज पार पाडले. या काळात हिंदू कोड बिलाच्या माध्यमातून स्त्रियांना त्यांचे मूलभूत अधिकार प्रदान करण्यासाठी ते आग्रही होते. मात्र, राष्ट्रपती राजेंद्र प्रसाद यांच्या विरोधामुळे हिंदू कोड बिल संसदेत मंजूर होत नसल्याचे पाहून बाबासाहेबांनी मंत्रीपदाचा राजीनामा दिली. स्त्री-पुरूष समतेसाठी मंत्रीपदाचा राजीनामा देणारे बाबासाहेब हे एकमेव व्यक्ती होते, असेही त्यांनी सांगितले.

निवडक २५ व्याख्यानांचा ग्रंथ प्रकाशित करणार: कुलगुरू डॉ. शिंदे

शिवाजी विद्यापीठाच्या स्थापनेमध्ये कै. ग.गो. जाधव यांनी अत्यंत कळीची भूमिका बजावल्याचे सांगून कुलगुरू डॉ. देवानंद शिंदे अध्यक्षीय भाषणात म्हणाले, महात्मा गांधी, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचा सहवास ग.गो. जाधव यांना लाभला. त्यामुळे साहजिकच सामाजिक जाणीवेचे संस्कार त्यांच्यावर झाले. ही जाणीव त्यांच्या पत्रकारितेतून पदोपदी झळकताना दिसते. विद्यापीठाच्या निर्मितीसाठीच्या प्रयत्नांसह या परिसरावर डॉ. ग.गो. जाधव यांचे मोठे ऋण आहेत. त्यांच्या या उपकाराचे स्मरण राखण्यासाठी विद्यापीठाने ही व्याख्यानमाला सुरू केली. गेली २८ वर्षे नियमितपणे सुरू असलेल्या या व्याख्यानमालेत विविध क्षेत्रांतील दिग्गजांनी आपले मौलिक विचार प्रकट केले आहेत. यामधील निवडक २५ व्याख्यानांचा समावेश असणारा ग्रंथ शिवाजी विद्यापीठाच्या वतीने प्रकाशित करण्याची घोषणा यावेळी त्यांनी केली.

कै. ग.गो. जाधव यांच्या सामाजिक कार्याचा वसा आणि वारसा पद्मश्री डॉ. प्रतापसिंह जाधव आणि डॉ. योगेश जाधव यांनी सक्षमपणे पुढे चालविला आहे, असे गौरवोद्गारही त्यांनी यावेळी काढले.

विद्यापीठाचे बीसीयुडी संचालक डॉ. डी.आर. मोरे यांनी प्रास्ताविक व परिचय करून दिला. प्रभारी कुलसचिव डॉ. व्ही.एन. शिंदे यांनी आभार मानले. रसिका कुलकर्णी यांनी सूत्रसंचालन केले.