शिक्षणमहर्षी डॉ. डी.वाय. पाटील यांना यंदाचा प्राचार्य रा.कृ. कणबरकर पुरस्कार जाहीर

 

डॉ. डी.वाय. पाटील

१३ एप्रिल रोजी होणार प्रदान समारंभ; कुलगुरू डॉ. डी.टी. शिर्के यांची माहिती

कोल्हापूर, दि. २७ डिसेंबर: शिवाजी विद्यापीठाच्या वतीने देण्यात येणारा प्रतिष्ठेचा प्राचार्य रा.कृ. कणबरकर राष्ट्रीय पुरस्कार शिक्षणमहर्षी डॉ. डी. वाय. पाटील यांना आज जाहीर करण्यात आला. प्राचार्य कणबरकर यांच्या स्मृतीदिनी बुधवार, दि. १३ एप्रिल २०२२ रोजी दुपारी ४.०० वाजता विद्यापीठाच्या परिसरात पुरस्कार प्रदान समारंभ आयोजित करण्यात येईल, अशी घोषणा कुलगुरू डॉ. डी.टी. शिर्के यांनी आज पत्रकार परिषदेत केली.

कुलगुरू डॉ. शिर्के यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, शिवाजी विद्यापीठाचे माजी कुलगुरू (स्व.) प्राचार्य रा.कृ. कणबरकर यांच्या स्मृतीप्रित्यर्थ राष्ट्रीय पातळीवरील पुरस्कार निर्मितीसाठी त्यांच्या कुटुंबियांनी शिवाजी विद्यापीठाकडे २५ लाख रुपयांची ठेव प्रदान केली आहे. श्रीमती शालिनी कणबरकर यांच्यासमवेत झालेल्या सामंजस्य करारातून शिवाजी विद्यापीठाच्या या माजी कुलगुरूंच्या स्मृतिप्रित्यर्थ ‘प्राचार्य रा.कृ. कणबरकर पुरस्कारा’ची संयुक्त निर्मिती करण्यात आली. देशातील शैक्षणिक, साहित्यिक, सामाजिक, सांस्कृतिक, क्रीडा तसेच अन्य क्षेत्रांत अत्युत्कृष्ट कामगिरी बजावणाऱ्या व्यक्तीला प्राचार्य कणबरकर यांच्या स्मृतीप्रित्यर्थ दरवर्षी पुरस्कार देण्यात येतो. रुपये १ लाख ५१ हजार रोख, स्मृतिचिन्ह, मानपत्र, शाल व श्रीफळ असे पुरस्काराचे स्वरुप आहे. यापूर्वी, ज्येष्ठ शास्त्रज्ञ भारतरत्न डॉ. सी.एन.आर. राव (२०१६), रयत शिक्षण संस्था (२०१७), ज्येष्ठ निर्माते-दिग्दर्शक डॉ. जब्बार पटेल (२०१८) आणि ज्येष्ठ विचारवंत डॉ. एन.डी. पाटील (२०१९) यांना हा पुरस्कार प्रदान करण्यात आला आहे. सन २०२० व २०२१मध्ये कोविड-१९च्या साथीमुळे पुरस्कार जाहीर करण्यात येऊ शकले नाहीत.

यावेळी पुरस्कारासंदर्भात अधिक माहिती देताना कुलगुरू डॉ. शिर्के म्हणाले की, शिक्षणमहर्षी डॉ. डी. वाय. पाटील यांचे आधुनिक महाराष्ट्राच्या शैक्षणिक विकासात अतिशय महत्त्वाचे योगदान आहे. राज्याबरोबरच देशाच्या शैक्षणिक विकासासाठी त्यांनी अत्यंत ध्येयनिष्ठपणे योगदान दिले आहे. व्यावसायिक शिक्षणाचा विकास व विस्तार यांसाठी त्यांनी अव्याहत परिश्रम घेतले आहेत. त्यातून डी.वाय. पाटील समूहाचा शैक्षणिक वृक्ष साकारला आहे. व्यावसायिक शिक्षणाच्या प्रवाहात सर्व स्तरांतील विद्यार्थ्यांचे समावेशन डॉ. पाटील यांच्यामुळे शक्य झाले.

यावेळी शोध समितीचे सदस्य डॉ. जे.एफ. पाटील म्हणाले की, समितीने एकमताने यंदाच्या पुरस्कारासाठी डॉ. डी. वाय. पाटील यांच्या नावावर शिक्कामोर्तब केले. त्यांनी व्यावसायिक शिक्षणाच्या प्रसारामध्ये अनेक नवे मानदंड निर्माण केले आहेत. उत्तम शैक्षणिक सुविधांच्या निर्मितीसाठी आग्रही राहतानाच गरजू विद्यार्थ्यांचीही व्यवस्था त्याअंतर्गत कशी होईल, यादृष्टीने ते सजग राहिले. नव्या राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणामुळे शिक्षणाच्या क्षेत्रात अनेक मूलभूत स्वरुपाचे बदल संभवतात. अशा बदलांना सामोरे जाण्याची सक्षमता असणारी शिक्षणसंस्था त्यांनी उभारली आहे. त्यांच्या समग्र शैक्षणिक कार्याची दखल घेऊनच समितीने त्यांची निवड केली आहे. अतिशय योग्य, पात्र आणि प्रतिष्ठित व्यक्तीला पुरस्कार प्रदान केला जात आहे, याचा आनंद वाटतो.

यावेळी प्र-कुलगुरू डॉ. पी. एस. पाटील, प्रभारी कुलसचिव डॉ. व्ही.एन. शिंदे, शोध समितीचे सदस्य डॉ. जे.एफ. पाटील, प्राचार्य डॉ. बी.ए. खोत, डॉ. भालबा विभूते, डॉ. अरुण कणबरकर आदी उपस्थित होते.

 

डॉ. डी.वाय. पाटील यांचा संक्षिप्त परिचय पुढीलप्रमाणे-

प्राचार्य डॉ. रा.कृ. कणबरकर यांच्याविषयी…

नाव - रामकृष्ण कृष्णाजी ऊर्फ रा.कृ. कणबरकर

जन्म - दि. १५  जून, १९२१ बेळगांव.

शिक्षण - १९४० : मॅट्रिक-बेनन स्मिथ हायस्कूलमध्ये सर्वप्रथम.

प्रथम वर्ष - विशेष गुणवत्तेसह

१९४४ ते १९४६: बी.ए., एम.ए. संपूर्ण इंग्रजी (द्वितीय वर्ग), राजाराम कॉलेज, कोल्हापूर.

१९६३ :  बेसीक सर्टिफिकेट कोर्स इन टिचिंग, इंग्लिश ॲज ए फॉरेन लँग्वेज - सी.आय.ई., हैदराबाद.

सेवा - १९४६-४७ :  प्राध्यापक, लिंगराज कॉलेज, बेळगांव

१९४७ ते १९५४ :  कर्मवीर भाऊराव पाटील यांनी रयत शिक्षण संस्थेत नेले.  छत्रपती शिवाजी कॉलेज, सातारा येथे इंग्रजी विभागप्रमुख.

१९५४ ते १९५७ :  रयतच्या सद्गुरु गाडगे महाराज कॉलेज (कराड) चे पहिले प्राचार्य.

१९५७ ते १९५९ :  प्राध्यापक, गोखले कॉलेज कोल्हापूर.

१९५९ ते १९६४ :  स्वामी विवेकानंद शिक्षण संस्थेच्या उस्मानाबाद येथील रामकृष्ण परमहंस महाविद्यालयाचे पहिले प्राचार्य.

१९६४ ते १९७१ : विवेकानंद महाविद्यालय, कोल्हापूरचे पहिले प्राचार्य.

१९७१ ते १९८० :  न्यू कॉलेज, कोल्हापूरचे पहिले प्राचार्य.

१९८० ते १९८३ :  शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूरचे चौथे कुलगुरू.

 

शिवाजी विद्यापीठाच्या कुलगुरू पदाच्या कारकीर्दीतील विशेष कार्य - ललित कला विभाग, संख्याशास्त्र विभाग, प्रौढ व निरंतर शिक्षण विभागाची नव्याने सुरुवात.  सोलापूर येथे विद्यापीठाच्या उपकेंद्राचा प्रारंभ.  शाहू संशोधन केंद्राचे पुनरुज्जीवन.  उच्च शिक्षण पत्रोत्तर अभ्यासक्रम, एमपीएड अँड एम.फिल.ची सुरुवात. विद्यापीठ सेवा सल्ला केंद्राची स्थापना.  शैक्षणिक गुणवत्ता वाढविण्यासाठी परीक्षा पद्धतीत बदल, निरंतर अंतर्गत मूल्यमापन पद्धतीचा प्रारंभ.

विद्यापीठ प्रशासनाचा प्रदीर्घ अनुभव - पुणे व मराठवाडा विद्यापीठ : ॲकॅडेमिक कौन्सिल व सिनेटचे सभासद.  शिवाजी विद्यापीठ कार्यकारिणी सभासद दहा वर्षे, कला शाखा प्रमुख, विद्यापीठाच्या अनेक समित्यांवर सभासद म्हणून उल्लेखनीय कार्य.  नवीन शैक्षणिक व्यवस्थेत विद्यापीठ पातळीवर इंग्रजीचा अभ्यास तयार केला. १९७४चा विद्यापीठाचा नवीन कायदा तयार करण्यात महत्वाचा सहभाग.

विविध महाविद्यालये व संस्थांमधील क्रियाशील भूमिका - लिंगराज महाविद्यालये, बेळगांव  (१ वर्ष) रयत शिक्षण संस्था सातारा (१० वर्ष), गोखले महाविद्यालय, कोल्हापूर (२ वर्ष),  विवेकानंद शिक्षण संस्था, कोल्हापूर (१२ वर्षे), प्रिन्स शिवाजी मराठा बोर्डींग हाऊस, कोल्हापूर (९ वर्ष), शाहू मेमोरियल ट्रस्ट, कोल्हापूर, संस्थापक - विश्वस्त (३१ वर्षानंतर निवृत्त), माधवराव बागल विद्यापीठ, संस्थापक - सभासद (२५ वर्ष), ताराराणी विद्यापीठ, विद्यमान विश्वस्त व कार्याध्यक्ष.

पुरस्कार आणि सन्मान - महाराष्ट्र शासनाचा आदर्श शिक्षक पुरस्कार (१९७४), 'एनसीइआरटी'च्या (नवी दिल्ली) संस्थेचे सभासद.  (१९८० ते ८३), दक्षिण भारत जैन सभेचा शैक्षणिक कार्यासाठीचा कर्मवीर भाऊराव पाटील पुरस्कार (१९९९), कोल्हापूर महानगर पालिकेचा कोल्हापूर भूषण पुरस्कार, कर्मवीर विठ्‌ठल रामजी शिंदे पुरस्कार, वाई (२००३), संत गाडगे महाराज पुरस्कार, कोल्हापूर (२००४), शाहू पुरस्कार (२०११), शाहू दूरदर्शन मालिका तज्ज्ञ समिती सभासद, रोटरी, लायन्स व अन्य संस्थांचे पुरस्कार.